Met ‘West-Papoea’ bedoelen we hier de westelijke helft van het op een na grootste eiland ter wereld: Nieuw-Guinea. Het betreft het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea, dat in 1963 is overgedragen aan Indonesië. Strikt genomen is het gebied nu opgesplitst in twee Indonesische provincies en heeft verschillende namen gehad: na de overdracht Irian Barat, dan Irian Jaya, vervolgens na 2000 Papoea en, sinds 2007, Papoea + West-Papoea. De hoofdstad heet Jayapura; in de Nederlandse tijd stond het stadje bekend onder de naam Hollandia.
Het is een dunbevolkt gebied dat grotendeels uit tropisch regenwoud bestaat. Er wonen nu een miljoen Papoea’s en anderhalf miljoen mensen uit andere Indonesische regio, de zogenaamde transmigranten.
Na de zelfstandigheid van Indonesië is Westelijk Nieuw-Guinea bij Nederland gebleven met het idee later ook onafhankelijk te verkrijgen. Nederland heeft in de jaren vijftig daadwerkelijk getracht het land te ontwikkelen om het voor te bereiden op deze onafhankelijkheid. Soekarno vond echter dat het gebied alsnog bij Indonesië gevoegd moest worden. Dit leidde uiteindelijk tot een conflict met Nederland, waarbij ook militaire operaties aan de orde waren. Onder druk van de Verenigde Naties en met name de Verenigde Staten gaf Nederland toe en werd op 1 januari 1963 het gezag overgedragen aan Indonesië, dat beloofd had om in 1969 een volksraadpleging te houden. Dit heeft plaats gevonden maar de uitslag, die zou aangeven dat de Papoea’s instemden met inlijving bij Indonesië, is altijd controversieel gebleven.
Niet lang na de overdracht in 1963 vormde zich een rebellengroep, de Organisasi Papua Merdeka (organisatie voor een vrij Papoea, oftewel OPM), die tot op de dag van vandaag nog actief lijkt te zijn.